W ostatnich latach temat przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu zyskał na znaczeniu. Zmieniające się przepisy, coraz większy katalog tzw. instytucji obowiązanych oraz obowiązek regularnych szkoleń sprawiają, że każda firma – nie tylko bank – musi być czujna. Od 2024 r. obowiązki AML objęły wiele nowych branż, a od 2025 r. wszedł w życie nowy wymóg szkoleniowy.
Właśnie w tym artykule dowiesz się najważniejszych rzeczy, które powinieneś wiedzieć o ustawie AML. Co to jest i jakie obowiązki nakłada na przedsiębiorców?
Co to jest ustawa AML?
AML – co to jest? To skrót od Anti-Money Laundering – systemu regulacji mającego na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy. W Polsce podstawą prawną jest Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, z licznymi nowelizacjami, w tym istotną zmianą w 2024 r.
System AML opiera się na unijnych przepisach – dyrektywach IV i V, a także najnowszej VI, którą jest dyrektywa AML. Przepisy mają na celu ujednolicenie standardów bezpieczeństwa finansowego na terenie UE i skuteczniejsze eliminowanie procederów przestępczych. Kogo dotyczy ustawa AML? Przepisy obowiązują nie tylko banki, ale również m.in. biura rachunkowe, pośredników nieruchomości, firmy obsługujące transakcje gotówkowe powyżej 10 tys. euro czy nawet handlarzy dziełami sztuki. Te podmioty określane są mianem instytucji obowiązanych i muszą wdrożyć procedury AML.
Dyrektywa AML – najważniejsze obowiązki wynikające z ustawy
Ustawa AML nakłada na instytucje obowiązane szereg szczegółowych obowiązków, których celem jest ograniczenie ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Przestrzeganie tych zasad to nie tylko wymóg prawny, ale również fundament bezpiecznego prowadzenia działalności gospodarczej.
Weryfikacja tożsamości klienta (KYC)
Podstawą działania każdej instytucji obowiązanej jest znajomość klienta – Know Your Customer. Należy sprawdzić dane, ustalić beneficjenta rzeczywistego oraz określić profil ryzyka współpracy.
Analiza ryzyka i monitorowanie transakcji
Firmy muszą ocenić ryzyko związane z klientem i transakcjami. Jeśli poziom ryzyka wzrośnie, wymagane są dodatkowe środki ostrożności – np. częstszy monitoring działań klienta.
Obowiązek zgłaszania podejrzanych transakcji do GIIF
W przypadku uzasadnionego podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu instytucja musi zgłosić transakcję do GIIF – Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.
Prowadzenie dokumentacji i wdrażanie procedur wewnętrznych
Każda instytucja obowiązana musi stosować procedury AML i dokumentować wszystkie działania związane z oceną ryzyka, szkoleniami oraz przeprowadzonymi analizami.
Nowość 2025 – obowiązek szkoleniowy AML
Od lutego 2025 r., zgodnie z Komunikatem nr 92 GIIF, UKNF i NBP, weszły w życie nowe wytyczne. Aktualne regulacje wprowadzają następujące obowiązki szkoleniowe:
- wszystkie osoby zaangażowane w realizację obowiązków AML – niezależnie od formy zatrudnienia (umowa o pracę, zlecenie, B2B);
- wymóg dokumentowania szkoleń, w tym ich zakresu, terminów i uczestników;
- konieczność regularnej aktualizacji wiedzy;
- dowolność formy realizacji – szkolenia mogą być prowadzone wewnętrznie lub zewnętrznie, zarówno online, jak i stacjonarnie.
Jeśli chcesz zdobyć rzetelną i praktyczną wiedzę, zapisz się na „Kurs AML i CFT z certyfikatem” dostępny na kik.edu.pl. Znajdziesz go na stronie: https://kik.edu.pl/kursy/179.
Program kursu przewiduje moduły takie jak między innymi:
- wprowadzenie do AML;
- rynek „kryptowalut”;
- szczególne środki ograniczające, kontrola, sankcje;
- system informacji finansowej.
Po zaliczeniu kursu online AML i CFT z certyfikatem (procedury, ustawy AML i przeciwdziałanie praniu pieniędzy) uczestnik otrzymuje dokumentację zgodną z wymogami MEiN oraz certyfikat ukończenia kursu wraz z jego programem szkoleniowym.
Uproszczenia i wyjątki w obowiązku AML
Nie każdy musi realizować pełen zestaw procedur AML. Ustawodawca przewidział uproszczenia i wyjątki, m.in. w sytuacjach:
- gdy klient jest instytucją publiczną lub bankiem centralnym UE;
- przy transakcjach o niskim ryzyku;
- dla przedsiębiorców, którzy nie przekraczają progów kwotowych lub nie realizują czynności podlegających AML.
To jednak nie oznacza pełnego zwolnienia z odpowiedzialności – obowiązek weryfikacji ryzyka nadal pozostaje.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – aktualny status
CRBR to publiczny rejestr osób sprawujących rzeczywistą kontrolę nad firmami. Jego głównym celem jest zapobieganie ukrywaniu beneficjentów w strukturach firmowych.
W wyniku wyroku TSUE ograniczono publiczny dostęp do CRBR – dane nie są już tak jawne jak wcześniej. Mimo to przedsiębiorcy nadal muszą aktualizować je w rejestrze i dbać o ich poprawność.
Planowane zmiany w ustawie AML
W najbliższym czasie planowane są kolejne nowelizacje, które mogą objąć m.in.:
- przepisy związane z przeciwdziałaniem proliferacji broni masowego rażenia;
- nowe obowiązki raportowe dla instytucji niefinansowych;
- rozszerzenie katalogu instytucji obowiązanych o kolejne podmioty.
Należy śledzić komunikaty GIIF i aktualizacje ustawy, by uniknąć nieświadomego naruszenia przepisów.
Dlaczego warto zadbać o zgodność z AML?
Niedopełnienie obowiązków AML to nie tylko ryzyko kar – to także:
- grzywny do 5 mln euro lub 10% przychodu;
- publikacja naruszeń w Biuletynie Informacji Publicznej;
- zakaz pełnienia funkcji kierowniczych;
- utrata zaufania klientów i partnerów.
Z drugiej strony, wdrożenie procedur AML oznacza większe bezpieczeństwo firmy i wyższy poziom zaufania w relacjach biznesowych. Fundamentalne jest regularne szkolenie zespołu, który stanowi praktyczne i zgodne z przepisami narzędzie.
Ustawowe minimum? To za mało! Zadbaj o swoją firmę
Ustawa AML to nie tylko domena banków – obejmuje także mniejsze podmioty: biura rachunkowe, doradców podatkowych, pośredników nieruchomości, firmy z branży e-commerce, a nawet osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Jeśli Twoja firma choćby w niewielkim stopniu ma styczność z transakcjami finansowymi, powinieneś zaktualizować wiedzę, wdrożyć procedury i zapewnić regularne szkolenia.
Nie czekaj na kontrolę – sprawdź, czy jesteś instytucją obowiązaną i już dziś zadbaj o zgodność z przepisami. Zacznij od udziału w certyfikowanym kursie AML i CFT na platformie kik.edu.pl i śpij spokojnie – zgodnie z przepisami.
